door Koen Mattheeuws
Binnen een tweetal maanden opent op veel plaatsen het centraal aanmeldingsregister, kortweg het CAR. Hier melden leerlingen van het 6de leerjaar zich aan bij een secundaire school. Maar zijn leerlingen en ouders klaar om tegen dan een doordachte #schoolkeuze te maken? Waar halen ze correcte informatie in tijden zonder opendeurdagen of ontmoetingsmogelijkheden? En wat kan je als school op korte termijn doen om hen hierbij te helpen?
Deze blogpost biedt inspiratie om vindingrijk te zijn, prioriteiten te stellen en de beschikbare middelen efficiënt te benutten. Als basisscholen, secundaire scholen en ondersteunende diensten de handen in elkaar slaan kunnen we op korte termijn nog zeer waardevol werk leveren. Zo ondersteunen we kinderen en ouders alsnog bij hun schoolkeuze.
Wat doen we altijd?
Basisscholen met een goed #onderwijsloopbaanbeleid trekken tijdig en goed voorbereid met hun kinderen naar secundaire scholen om de leerlingen er kennis mee te laten maken. Leerlingen die met de juiste vragen en een geschikte kijkwijzer een school verkennen, halen meer uit hun bezoek. Bespreek ook nu met de kinderen wat belangrijk is om te weten over de secundaire school en inventariseer de vragen die de leerlingen hebben in een document. Deze bestaande checklist is een handig vertrekpunt. Je kunt met ouders dezelfde denkoefening doen. Neem trouwens meteen de ouders van de vijfdejaars mee in dit verhaal.
Wat moeten we noodgedwongen anders doen?
Omdat scholen bezoeken en deelnemen aan opendeurdagen er momenteel niet in zit moeten we andere manieren zoeken om in dialoog te gaan. Gelukkig bestaan er talloze digitale middelen om dat probleem op te lossen. Neem dus contact op met een aantal secundaire scholen en vraag wanneer jouw klas via een digitale ontmoeting haar vragen kan voorleggen. Wees niet terughoudend om de vraag te stellen. Secundaire scholen hebben er alle baat bij om jullie te woord te staan. Vraag uitdrukkelijk naar een online overleg. Het is belangrijk dat de leerlingen (en/of ouders) hun vragen rechtstreeks stellen.
Hoe ga je te werk vanuit de #basisschool?
Bereid het gesprek voor met je groep. Hierdoor krijg je, ongeacht of het nu ouders of leerlingen zijn, een breder palet aan vragen. De groepsleden leren zo van en met elkaar. Daarnaast creëer je extra ruimte voor de wat gevoeliger vragen. Wie de vraag stelt hoeft niet dezelfde te zijn als diegene die de vraag aanbracht.
Neem contact op met secundaire scholen waarvan je weet dat die in trek zijn bij jouw leerlingen. Leg uit dat je met jouw klas een online #schoolbezoek of verkennend gesprek wilt.
Geef duidelijk aan dat je met je groep een aantal vragen voor de school voorbereid hebt. En dat de vragen zowel van de leerlingen als van de ouders kunnen komen. Beslis zelf of je de vragen op voorhand wil overmaken aan de secundaire school.
Reik de secundaire school verschillende momenten aan waarop je met de klas in overleg kan gaan.
Zorg dat de leerlingen op tijd klaar zitten, dat de internetverbinding goed werkt en dat er een beamer voorhanden is. Zet de laptop waarmee je werkt centraal en plaats er een stoel voor. Hier nemen de leerlingen om beurt plaats. Laat de verschillende vragen telkens door een andere leerling stellen.
Zorg ervoor dat de klas de volgorde van de vragen kan volgen. Voorzie bij elke vraag een paar notulisten. Op die manier is elke leerling minstens één keer aan het woord en schrijft iedereen meerdere keren. Voorzie de vragen voorgedrukt voor de notulisten.
Gebruik een app waarmee je het gesprek gemakkelijk kunt opnemen en de beelden gemakkelijk kunt opslaan. Je kan de opname achteraf verknippen tot aparte vragen en antwoorden. Je vraagt uiteraard eerst toestemming om het gesprek te mogen opnemen.
Het is interessant om deze infografiek vooraf met de groepsleden te bekijken en die als ondersteuning bij de hand te hebben tijdens het gesprek.
Herbekijk en bespreek het gesprek met de groep via de opnames. Hieruit komen vaak nieuwe, verdiepende vragen. Omdat we al contact hadden met de secundaire school is de drempel daarna lager om opnieuw contact op te nemen. De groep kent intussen de contactpersoon.
Hoe ga je te werk vanuit de secundaire school?
Wacht niet af tot basisscholen jou aanspreken. Laat nu weten dat je in de komende maanden ter beschikking bent om in te gaan op vragen.
Bepaal wie best geplaatst is om de groepen te woord te staan. Stel een beurtrol op en voorzie een geschikt lokaal waar je rustig kan werken en dat voldoet aan alle technische vereisten. Overweeg om twee mensen te voorzien, liefst met een andere achtergrond of taak binnen de school.
Laat het gesprek opnemen en vraag een kopie van de opname. Dit is nuttig nadien voor allerlei doeleinden. Bijvoorbeeld:
o Om de vragen te capteren en om te zetten in een FAQ-lijst
o Om je eigen aanpak te evalueren
o Om niet beantwoorde -of heel specifieke vragen door te spelen aan collega’s.
Bedenk wat je de basisscholen vooraf kunt aanreiken. Stuur al wat standaardinformatie op. Misschien heb je een filmpje waarin je de school voorstelt. Maak eventueel een screencast waarin je het lessenrooster of de zorgmaatregelen uit de doeken doet.
Ga professioneel om met vragen waar je geen pasklaar antwoord voor hebt. Geef aan dat je op zoek moet naar een afdoend antwoord en dat je later terug contact zult opnemen met de school. Hierdoor kom je authentiek over én toon je aan dat je de vragen au sérieux neemt.
En hou ten slotte het aantal uren en contacten bij. Vergelijk die met wat je voorgaande jaren investeerde in allerlei andere ‘wervende’ evenementen. Meten is weten.
Haal er eens iemand anders bij
Het gesprek hoeft niet per se door te gaan met een vaste medewerker van de school. Ook andere personen bieden een interessante invalshoek:
Heeft de groep veel vragen over een specifiek thema of vak? Vraag dan heel gericht naar de persoon die er best in thuis is. De zorgcoördinator voor de zorgvragen, de wiskunde leerkrachten voor de wiskundige twijfels, etc.
Waarom geen gesprek aangaan met leerlingen die nu in de secundaire school zitten? Een peer-to-peer gesprek geeft mogelijk een extra dimensie.
CLB-medewerkers zijn ook vaak bereid vragen van de groep te beantwoorden. Verken die optie eens.
Betrek eventueel andere partners die leerlingen en gezinnen ondersteunen bij deze werkwijze. Organisaties zoals Kompanjon VZW, Uilenspel, VZW Jong, of De Schoolbrug die elk op hun manier gezinnen ondersteunen, kunnen hun steentje bijdragen bij eventuele verdere stappen. Op die manier verdeel je het werk en laat je het initiatief aan mensen die soms dichter bij het gezin staan en bepaalde gevoeligheden beter kennen. Dit kan net zo goed een brugfiguur uit jouw school zijn.
Deze aanpak loont op 8 manieren
Mogelijk overval ik je met mijn voorstel en sta je niet te springen voor zo’n online overleg? Toch zijn er heel wat redenen om er wel tijd voor te maken.
Je spaart tijd uit. Reken maar eens uit hoeveel tijd én energie je tijdens vorige schooljaren besteedde aan schoolbezoeken. In verhouding valt zo’n uurtje beeldbellen of chatten vanuit de klas dan mee. Voor de secundaire school zien we eenzelfde voordeel. Bedenk hoeveel uren een medewerker van jouw school elk jaar investeerde in de organisatie van opendeurdagen of verwelkomingsdagen. Vermenigvuldig dit met het totaal aantal teamleden en verdeel dit totaal in blokken van 1 uur. Zo stel je vast dat je heel wat lagere scholen en/of oudergroepen te woord kan staan.
Je werkt geïntegreerd en bent bezig met een levensechte opdracht. Als je de leerlingen zelf vragen laat stellen ben je in wezen bezig met een kleine spreekoefening. En als je de leerlingen verslag laat maken kan dit tellen als een schrijfoefening.
Je werkt duurzaam. Via een opname is het gesprek nadien op tal van manieren herbruikbaar. Leerlingen kunnen bijvoorbeeld het gesprek thuis herbekijken met hun ouders. Indien ouders anderstalig zijn bekijken we het gesprek best met een tolk. De pauzeknop zal hier goed van pas komen.
Je verlaagt de drempel voor kwetsbare doelgroepen. Door als school op te treden als go-between verklein je de kloof voor gezinnen die digitaal minder uit de voeten kunnen. Hierdoor gaan ze beter de dialoog aan met toekomstige scholen. Voor leerlingen of ouders die nadien een persoonlijk gesprek willen met een van de scholen, is de drempel iets lager na een groepsgesprek. Ze hebben gezien dat de werkwijze haalbaar is en hebben ervaren hoe toegankelijk de school is.
Je verrijkt het keuzeproces. Via opnames is het ook gemakkelijker voor leerlingen en ouders om de verschillende scholen te vergelijken.
Je versterkt het schoolteam. Leerkrachten uit de basisschool zien duidelijk hoe secundaire scholen antwoorden, leren de werking van de secundaire scholen beter kennen en krijgen een beter beeld van het onderwijslandschap. Leerkrachten die in grote steden werken met een groot schoolaanbod geven aan dat het voor hen zeer uitdagend is om hier het overzicht te behouden. Zorg er dan ook voor dat je de waardevolle informatie digitaal capteert én ontsluit. Met andere woorden, deel deze opnames met andere teamleden die er ook mee gebaat zijn. Denk daarbij in de eerste plaats aan personen met zorgfuncties, (beleids)ondersteuners, alle leerkrachten uit de 2e en 3e graad, CLB-medewerkers, en uiteraard aan de brugfiguren.
Je werkt evidence-based. Onderzoek leerde ons dat zowel gezinnen met als zonder kwetsbaar profiel vragende partij zijn naar een go-between die hen de juiste info aanreikt en hen mee door het schoolkeuzeproces loodst.
Je leert je doelpubliek beter kennen. Secundaire scholen bereiken op een relatief eenvoudige manier een groot publiek. Daarenboven krijg je door de vele vragen een duidelijker beeld op de zorgen die nadrukkelijk terugkeren. Daar kan je als vooruitziende school beleidsmatig mee aan de slag.
Maak nu het verschil!
Uit onderzoek weten we hoe bepalend #transitiemomenten zijn voor de schoolloopbaan van jongeren. De huidige toestand daagt ons nog meer uit. Maar door middel van de techniek en doordacht handelen kunnen we ieders kansen gaaf houden. Ga aan de slag met bovenstaande tips en vergroot de toekomstkansen voor al je leerlingen. Tegelijk draag je ook je steentje bij aan een nieuwe, duurzamere manier van werken.
KOEN MATTHEEUWS
Begeleider bij Steunpunt Diversiteit en Leren (UGent)
Koen Mattheeuws werkt als trainer en coach voor het onderwijs. Sinds 2013 ondersteunt hij scholen vanuit het Steunpunt Diversiteit en leren (UGENT). Hij focust zich de laatste jaren op meertaligheid, evaluatiebeleid, inclusie, brede school en overgangsmomenten in het onderwijs. Als coach begeleidt hij steden en gemeenten, schoolteams en directieleden.